Stres pourazowy przejawia się w tak ogromnej liczbie wielu różnych objawów, że naukowcy opracowali dla nich zupełnie osobny termin. Jest nim tak zwany „zespół stresu pourazowego” (oryg. post traumatic stress disorder – PTSD).
PTSD (ang. posttraumatic stress disorder) większości osób kojarzy się z weteranami, nie wszyscy są świadomi, że jest to problem, który może dotknąć niemal każdego. Nawet do 25% osób po traumatycznym przeżyciu, takim jak napaść, wypadek, klęska żywiołowa, śmierć bliskiej osoby, może doznać zespołu stresu pourazowego. PTSD to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się występowaniem szeregu objawów, lęku, depresji, zaburzeń snu, agresji, nadmiernej reakcji na bodźce, prowadzących do upośledzenia funkcjonowania w życiu codziennym. Czym jest PTSD? PTSD to zespół objawów dotykający bezpośrednio pacjenta, ale też bliskie mu osoby, będący reakcją organizmu na silnie stresogenne wydarzenie. Schorzenie zaliczane jest do zaburzeń nerwicowych, określanych też mianem lękowych. Często reakcja na ten silny bodziec zagraża życiu chorego. W mózgach pacjentów z PTSD zaobserwowano zwiększoną aktywność układu limbicznego, przekaźnictwo noradrenergiczne i dopaminergiczne oraz mniejszy obszar hipokampa i jego aktywność. Kogo może dotyczyć PTSD? PTSD to schorzenie psychiczne, które może dotyczyć każdego, lecz istnieją pewne czynniki predysponujące do wystąpienia zespołu stresu pourazowego. Wśród nich można wymienić: płeć żeńską, młody wiek w momencie traumy, zaburzenia zachowania w okresie dorastania i młodości, osobowość anankastyczną lub asteniczną (zależną), traumatyczne przeżycia w dzieciństwie, choroby psychiczne występujące w rodzinie, podatność genetyczną, epizody depresyjne w przeszłości, niższe wykształcenie i niższy poziom inteligencji. Towarzysząca wyjściowo depresja lub zaburzenia lękowe mogą zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu stresu pourazowego, a także spowodować jego cięższy przebieg. Polecane dla Ciebie tabletka zł tabletka, niedobór witamin, niedobór minerałów, odporność zł kapsułki, złe samopoczucie, drażliwość, stres zł zestaw, kapsułki, złe samopoczucie, drażliwość, stres zł PTSD – przyczyny PTSD może być wywołane przez traumatyczne przeżycie, które dotyczyło bezpośrednio chorego (porwanie, gwałt, molestowanie, napad, wypadek komunikacyjny) lub pośrednio (zdarzenie dotyczące bliskich osób). Można również zauważyć, że czas działania czynnika stresowego ma znaczenie – im dłużej osoba chora była narażona na niebezpieczeństwo, lub im wyższe było ryzyko utraty życia, tym ryzyko wystąpienia PTSD jest większe. Do prognostycznych cech wystąpienia PTSD można zaliczyć: nawracające wspomnienia, natrętne myśli, zaburzenia snu (najczęściej występują pod postacią bezsenności przewlekłej – w subiektywnej ocenie pacjenta problem trwa powyżej miesiąca), koszmary senne o tematyce traumatycznego wydarzenia, izolacja od społeczeństwa, unikanie miejsc i sytuacji, które mogą nawiązywać do przebytej traumy. PTSD – objawy Objawy zespołu stresu pourazowego mogą wystąpić od razu, częściej jednak pojawiają się dopiero po pewnym czasie od owego przeżycia. Brak zaaklimatyzowania w nowych realiach doskwiera po tygodniach, miesiącach lub latach. Objawy PTSD mogą obejmować: silny lęk, obniżenie nastroju, depresja, bezsenność, koszmary senne, zmęczenie, powracające obrazy traumatycznego zdarzenia, agresja, drażliwość, kłopoty z koncentracją, zaburzenia odżywiania, myśli i próby samobójcze. Z klinicznego punktu widzenia PTSD wymaga różnicowania z depresją. Wiele zależy od chęci współpracy pacjenta. W skrajnych przypadkach, poprzez wystąpienie mechanizmu wyparcia, badany ukrywa przeszłość, maskując dobre samopoczucie co utrudnia rozpoznanie rozwijającego się schorzenia. Niekiedy pacjenci wraz z PTSD manifestują kryteria rozpoznania uporczywego bólu psychogennego. Ciężki i sprawiający cierpienie ból (przez min. 6 miesięcy i przez większość dni w sposób ciągły) jakiejkolwiek części ciała, którego przyczyn nie wyjaśnia żaden proces fizjologiczny lub zaburzenia somatyczne, a ból stale skupia uwagę pacjenta. PTSD – leczenie W psychiatrii wyróżnia się dwie podstawowe metody leczenia PTSD: psychoterapię oraz farmakoterapię. W tej jednostce chorobowej podstawową metodą leczenia jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, czyli oddziaływanie słowne i pozasłowne na psychikę, mające na celu uzyskanie poprawy stanu zdrowia psychicznego i fizycznego osoby chorej. Im mniej nasilone zaburzenie, tym większa rola psychoterapii. U pacjentów zmagających się z zespołami reakcji stresowych i kryzysowych sesje psychoterapii powinny być wdrożone jak najszybciej. Terapię powinno połączyć się z psychoedukacją. Istnieją wykwalifikowani terapeuci, którzy świetnie sobie radzą w pomocy pacjentom z tym schorzeniem. Bardzo ważnym elementem w procesie zdrowienia jest także wsparcie osób bliskich. Jeżeli psychoterapia nie przynosi pożądanych rezultatów, lekarz psychiatra może rozważyć stosowanie leków przeciwdepresyjnych. Lekami stosowanymi w PTSD są substancje z grupy SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny), które pomagają poradzić sobie zarówno z depresją, jak i lękiem. U większości pacjentów można całkowicie wyleczyć zespół stresu pourazowego po włączeniu odpowiedniej terapii. Niestety zdarza się, że PTSD może utrzymywać się przez wiele lat, gdy odnotowuje się oporność na leczenie. Dla każdego stanu psychicznego powodującego zakłopotanie i gorsze samopoczucie, najważniejsze jest nazwanie uczuć i emocji. Niezwykle istotna jest czujność osób tworzących bliskie więzi z chorym. Trzeba pamiętać, iż jest to tematyka niezwykle delikatna, a sama decyzja pacjenta o leczeniu, powrót do przeszłości podczas rozmowy z terapeutą, wymagają ogromnej siły i odwagi. Twoje sugestie Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym. Zgłoś uwagi Polecane artykuły Zawroty głowy – przyczyny, objawy, leczenie Zawroty głowy mogą być spowodowane na przykład zbyt gwałtowną zmianą pozycji czy odwróceniem głowy i wówczas są zjawiskiem fizjologicznym. Czasem jednak mogą być wynikiem poważniejszych dolegliwości. Jakich? Czkawka – przyczyny i leczenie Czkawka (łac. singultus) w większości przypadków bywa zjawiskiem całkowicie fizjologicznym oraz powszechnym. Jednakże uporczywa czkawka, która utrudnia funkcjonowanie, może być objawem chorób układu trawiennego i nerwowego. Z tego względu, mimo pozornie błahego charakteru, nie należy jej lekceważyć, a przy występowaniu innych niepokojących objawów koniecznie należy skonsultować się ze specjalistą. Czym jest czkawka? Co może oznaczać? Jak się jej pozbyć? Odpowiadamy w poniższym artykule. Kolka wątrobowa – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby na atak kolki żółciowej Kolka wątrobowa (żółciowa) objawia się jako silny i nagły ból pod prawym łukiem żebrowym, który może trwać nawet kilka godzin. Wynika z zaburzonej pracy pęcherzyka żółciowego. Kto najbardziej jest narażony na kolkę wątrobową i w jaki sposób można złagodzić ból, który jej towarzyszy? Paranoja indukowana (Folie a deux) – na czym polega zaburzenie psychiczne znane z filmu „Joker 2”? Wszystko wskazuje na to, że fabuła powstającego filmu „Joker 2" zbudowana zostanie wokół zaburzenia zwanego paranoją indukowaną (folie a deux). Znajomość objawów i charakterystyki tej przypadłości pozwala przewidzieć, o czym będzie opowiadała kontynuacja kinowego przeboju z 2019 roku. Pęknięty ząb – co robić, jak się leczy? Do najczęstszych przyczyn pęknięć zębów należą wady zgryzu, bruksizm, nagryzienie twardego przedmiotu. Uraz pojawia się także jako powikłanie leczenia kanałowego. Pęknięcie może dotyczyć korony zęba, ale też korzenia. Najczęstsze jest to pęknięcie poprzeczne (wzdłuż). Terapia polegW innych sytuacjach konieczne może być leczenie kanałowe czy nawet usunięcie zęba Ból po prawej stronie brzucha – co może oznaczać? Ból brzucha po prawej stronie to objaw wielu dolegliwości, które mogą dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych. W zależności od jego lokalizacji i typu będzie świadczył o różnych problemach. Co może powodować ból po prawej stronie brzucha? Hipertermia (przegrzanie) organizmu – objawy, przyczyny, pierwsza pomoc Fala upałów przetaczająca się nad krajem sprzyja wystąpieniu hipertermii. Do przegrzania organizmu dochodzi na skutek zaburzenia mechanizmów termoregulacji i niemożności oddania wytworzonego przez organizm ciepła. Szczególnie narażone na jego wystąpienie są noworodki i osoby starsze. Jak rozpoznać hipertermię? I jak wygląda pierwsza pomoc w przypadku podejrzenia udaru cieplnego?Medyczna marihuana a zespół stresu pourazowego – podsumowanie. Medyczna marihuana może stanowić jeden ze sposobów leczenia PTSD. Jak wynika z badań może zmniejszać większość objawów związanych z tym zaburzeniem, takich jak drażliwość, wahania nastroju, stany lękowe, problemy ze snem i częste wspominanie traumatycznych wydarzeń.
Instrukcje: Poniżej znajduje się lista pytań związanych z doświadczeniami życiowymi powszechnymi wśród osób, u których zdiagnozowano zaburzenia lękowe. Przeczytaj uważnie każde pytanie i wskaż, jak często w ciągu ostatnich kilku tygodni spotkały Cię takie same lub podobne Twoją prywatność. Wszystkie wyniki są anonimowe. 3-minutowy test na poziom lęku IDRlabs (IDR-3MAT) został opracowany przez IDRlabs. Test IDR-3MAT opiera się na pracy lekarza medycyny, dr. Roberta L. Spitzera oraz narzędziu do monitorowania zaburzeń lękowych GAD-7. Test IDR-3MAT nie jest powiązany z jakimkolwiek konkretnym badaczem z dziedziny psychopatologii, ani żadnym powiązanym centrum badawczym. Generalized Anxiety Disorder 7 (GAD-7) to kwestionariusz do samooceny przeznaczony do pomiaru obecności i nasilenia uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD) u danej osoby. Zaburzenie lękowe uogólnione (GAD) jest zaburzeniem psychicznym charakteryzującym się powtarzającymi się stanami niepokoju i strachu, które mogą również prowadzić do objawów fizjologicznych (takich jak zmęczenie, pocenie się i drżenie). Osoby cierpiące na GAD są często nadmiernie niespokojne wobec faktycznych, prawdziwych niebezpieczeństw i zagrożeń. Uważa się, że w pewnym momencie życia GAD wpływa na prawie 4% ogólnej populacji. GAD-7 pozwala na zmierzenie poziomu tego wyniszczającego stanu. GAD-7 został wydany po raz pierwszy w 2006 roku przez psychiatrów: dr. Roberta L. Spitzera, dr. Kurta Kroenke, Williamsa, B. Löwe i współpracowników. Narzędzie jest na licencji firmy Pfizer, Inc., chociaż w 2010 roku kwestionariusz został opublikowany do bezpłatnego użytku. Główną zaletą GAD-7 jest jego zwięzłość: zawiera tylko siedem pytań, można go przeprowadzić bardzo szybko i z grubsza poznać ocenę stopnia lęku. Ze względu na jego prostotę i brak ograniczeń praw autorskich, pytania testu są również często używane w ankietach do badań psychologicznych, socjologicznych i badań osobowości. Osoba biorąca udział w teście GAD-7 odpowiada na każde z siedmiu pytań, wybierając odpowiedź w skali. „Wcale” oznacza zero punktów, „Kilka dni” to jeden punkt, „Przez więcej niż połowę dni” to dwa punkty, „Niemal każdego dnia” to trzy punkty. Im wyższy całkowity wynik testu, tym poważniejszy jest stopień GAD. Wyższe wyniki korelują dodatnio z upośledzeniem w codziennym funkcjonowaniu. Ponieważ pytania testu sprawdzają występowanie objawów lękowych, może on również wskazywać poziom podobnych stanów, takich jak zespół lęku napadowego (Panic Disorder, PD), fobia społeczna (Social Anxiety Disorder, SAD) i zespół stresu pourazowego (Post-Traumatic Stress Disorder, PTSD). Test przeznaczony jest wyłącznie do celów edukacyjnych. Ostatecznej oceny zdrowia psychicznego może dokonać wyłącznie wykwalifikowany specjalista. Jako wydawcy tego bezpłatnego, internetowego 3-minutowego testu na poziom lęku, umożliwiającego samoocenę pod kątem oznak i objawów tego zaburzenia, dołożyliśmy wszelkich starań, aby test był jak najbardziej wiarygodny i rzetelny. Bezpłatne, internetowe quizy, takie jak ten 3-minutowy test na poziom lęku, nie stanowią jednak profesjonalnej oceny ani żadnego rodzaju rekomendacji. Aby uzyskać więcej informacji na temat niniejszego testu i naszych innych internetowych testów psychologicznych, zapoznaj się z naszymi Warunkami Korzystania z Usługi.
Reakcja na duży stres. Duży stres może powodować traumę, którą nasza psychika potrzebuje jakoś “przepracować”. Częstymi reakcjami na silny stres są min. kryzys, zaburzenia adaptacyjne, depresja, zespół stresu pourazowego. Objawy mogą pojawić się od razu po zdarzeniu, ale bywa, że pojawiają się nawet pół roku po nim, gdyZespół stresu pourazowego (PTSD) to zaburzenie psychiczne wynikające z doświadczenia traumatycznego przeżycia, takiego jak poważny wypadek, wojna, gwałt, klęska żywiołowa czy brutalna napaść osobista. Jak objawia się PTSD u dzieci i dorosłych? Jak dokonuje się rozpoznania? Czy można wyleczyć PTSD? Wyjaśniamy w artykule. Czym jest PTSD? Zespół stresu pourazowego to zaburzenie psychiczne wynikające z traumatycznego doświadczenia, które utrzymuje się po granicznym wydarzeniu (na granicy życia i śmierci). Takimi wydarzeniami mogą być: wypadek samochodowy, gwałt, napaść osobista, przeżycie klęski żywiołowej, nagła utrata dobytku, śmierć bliskiej osoby, wojna, poronienie, diagnoza choroby nowotworowej, traumatyczny poród. Ta lista mogłaby być jeszcze dłuższa, ponieważ PTSD może rozwinąć się praktycznie w każdej sytuacji, która jest dla nas traumatyczna oraz stanowi zagrożenie życia lub zagrożenie dla naszych potrzeb i wartości. Dawniej PTSD nazywano szokiem pociskowym lub zmęczeniem bojowym, jednak lata badań pokazały, że zespół stresu pourazowego dotyczy nie tylko weteranów wojennych, ale wszystkich, niezależnie od wieku, narodowości czy płci. Szacuje się, że na PTSD cierpi nawet 10% populacji ogólnej, przy czym częściej jest on diagnozowany u kobiet. W najnowszej Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11, zespół stresu pourazowego jest przypisywany do zaburzeń związanych ze stresem, posiadających kody: 6B40 (zespół stresu pourazowego PTSD) oraz 6B41 (złożony zespół stresu pourazowego, czyli „Complex PTSD” - w skrócie C-PTSD). Zespól stresu pourazowego, według literatury fachowej, stanowi formę reakcji organizmu na wydarzenie, które miało silny wydźwięk psychiczny oraz które było związane z doświadczeniem traumy lub stresu. Nadmiar negatywnych bodźców z dużą ilością bardzo silnych stresorów sprawia (lub seria negatywnych zdarzeń), że pojawiają się silne zaburzenia lękowe. U osób, u których zaburzenie jest rozpoznane, diagnozuje się często także inne problemy, np. zaburzenia snu, silne lęki, depresję. Historia PTSD Pierwsze doniesienia na temat związku między traumatycznymi wydarzeniami a zdrowiem psychicznym pochodzą z czasów przed naszą erą. Znajdziemy je w opisach traumy w wyniku działań wojennych np. w dziejach cywilizacji starożytnego Rzymu czy Egiptu. Jednakże przez lata stres pourazowy nie był specjalnie badany przez świat nauki i dopiero w latach 70. XX wieku podjęto się wnikliwego zbadania wpływu stresu pourazowego na zdrowie psychiczne. Oceniano wtenczas przeżycia wojenne u osób, które brały udział w wojnie w Wietnamie oraz u osób, które przeżyły Holocaust. Następnie naukowcy poczynili krok dalej i zaczęli badań wpływ stresu pourazowego u uczestników wypadków drogowych, napadów czy osób zgwałconych. Okazało się wówczas, że PTSD dotyczy nie tylko sytuacji związanych z wojną, ale i nam bliższych, które mogą spotkać każdego. Jakie są objawy PTSD? Zespół stresu pourazowego daje złożone objawy: obejmują one zarówno sferę psychiczną, jak i fizyczną, dlatego diagnoza stawiana jest na podstawie spełnienia przez pacjenta kilku kryteriów. Objawy psychiczne i fizyczne PTSD Objawy fizyczne PTSD: drażliwość, omdlenia, zaburzenia snu, problemy z koncentracją, problemy z zapamiętywaniem, nadmierna czujność, nadpobudliwość. Objawy psychiczne PTSD: unikanie wszystkiego, co mogłoby przypominać o traumatycznym przeżyciu (np. miejsc i osób), koszmary senne, ponowne doświadczanie przeżycia poprzez wspomnienia. Ponadto obecnie rozpoznanie PTSD bazuje na powiązaniu zaburzenia bezpośrednio z wydarzeniem (lub serią wydarzeń), które były groźne lub przerażające, przy jednoczesnym występowaniu objawów z trzech podstawowych kategorii: ponowne przeżywanie wydarzenia (w postaci wspomnień, retrospekcji, koszmarów sennych) z silnymi emocjami strachu, grozy lub odczuciami fizycznymi, unikanie myśli o wydarzeniu oraz sytuacji, które mogą o nim przypominać (bądź osób), poczucie zwiększonego aktualnego zagrożenia, nadmierna czujność, pobudliwość, zwiększona reakcja strachu na bodźce takie, jak hałas czy nagła zmiana oświetlenia. Aby mówić o PTSD, objawy te muszą występować przynajmniej kilka tygodni i zaburzać normalne funkcjonowanie w życiu społecznym, zawodowym i prywatnym. W przebiegu stresu pourazowego pacjent odczuwa smutek, strach, złość, zwłaszcza gdy przeżywa retrospekcję i ma koszmary senne. Konsekwencją tego jest izolowanie się i unikanie wielu sytuacji. Częstym objawem PTSD jest także pobudzenie układu wegetatywnego, co objawia się kołataniem serca, bólami głowy, mdłościami, przyspieszonym oddechem, podwyższonym ciśnieniem tętniczym, brakiem apetytu. Objawy zwykle pojawiają się w ciągu 6 miesięcy od traumatycznego wydarzenia. Rodzaje zespołu stresu pourazowego PTSD W literaturze fachowej wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów PTSD: PTSD ostre - wówczas objawy trwają krócej niż 3 miesiące, PTSD przewlekłe – gdy objawy trwają 3 miesiące lub dłużej, PTSD z początkiem opóźnionym – gdy pierwsze objawy pojawiają się ok. 6 miesięcy po wydarzeniu, Complex PTSD (C-PTSD) – złożony zespół stresu pourazowego, który jest konsekwencją powtarzających się traum i wówczas obecnych jest więcej objawów wyrażanych w sposób bardziej dynamiczny. W przebiegu tego rodzaju PTSD jest większe ryzyko rozwoju innych zaburzeń, depresyjnych, lękowych czy nawet uzależnienia od substancji psychoaktywnych. PTSD u osób dorosłych Osoba dorosła, która doświadcza stresu pourazowego, odczuwa ciągłe napięcie i wzmożoną wrażliwość. Organizm próbuje bowiem przygotować się na kolejną traumę i z tego powodu występuje wzmożona uwaga nakierowana na szukanie sygnałów mogących świadczyć o zbliżającym się zagrożeniu. Efektem tego jest zachowanie unikające – osoba taka unika wszelkich bodźców, osób czy sytuacji, które mogą kojarzyć się jej z wydarzeniem traumatycznym. Jeśli choroba postępuje dalej, w wyniku poczucia ciągłego zagrożenia, pacjent ma upośledzoną koncentrację, staje się zobojętniony, wyobcowany, izoluje się od innych, jest nadmiernie drażliwy, rezygnuje z dotychczasowych zainteresowań, reaguje nieadekwatnie do sytuacji, często wybucha gniewem. Może także zmagać się z bezsennością, zaburzeniami odżywiania, depresją maniakalną i innymi zaburzeniami, takimi jak np. jedzenie obsesyjno-kompulsywne. Osoba z PTSD odczuwa ponadto chroniczne zmęczenie, bóle ciała, dolegliwości układu pokarmowego i oddechowego. Szczególnie uciążliwe mogą być bóle kręgosłupa, głowy, uczucie kłucia w klatce piersiowe, biegunki, wymioty. W skrajnych przypadkach dochodzi nawet do prób samobójczych. PTSD u dzieci PTSD u dzieci jest szczególnie niebezpieczny Objawy PTSD u dzieci przypominają objawy u osób dorosłych, ale mogą występować drobne różnice w ujawnianiu się zaburzeń. Najmłodsi mogą np. uporczywie powtarzać odgrywanie wydarzenia traumatycznego poprzez zabawę, rysunki czy opowiadanie historii. U dzieci PTSD objawia się także nadpobudliwością, drażliwością, częstymi wybuchami płaczu w nieoczekiwanych sytuacjach, nerwowością, problemami ze skupieniem i zapamiętywaniem, wybuchami gniewu bez powodu. Zespół PTSD u dzieci może prowadzić do wycofania społecznego, a nawet regresu rozwojowego i zaniku posiadanych już umiejętności. U starszych dzieci widoczna jest także obniżona samoocena, skłonność do sięgania po substancje psychoaktywne, podejmowanie ryzykownych działań, zachowania autodestrukcyjne. Innymi typowymi objawami PTSD u dzieci to: zaburzenia snu, bóle ciała (także narządów), zaburzenia odżywiania, nadmierny strach przed utratą rodziców. Jak rozpoznaje się PTSD? W rozpoznaniu PTSD obowiązują ścisłe kryteria – aby zdiagnozować zaburzenie, osoba musi spełnić poniższe warunki: być świadkiem traumatycznego wydarzenia (lub uczestnikiem), być świadkiem lub ofiarą wydarzeń, które zakończyły się poważnym urazem lub śmiercią, podczas wydarzenia osoba odczuwała intensywny lęk, przerażenie i bezsilność, doświadczenie jest przeżywane jako: natrętne wspomnienie powodujące cierpienie, obejmujące obrazy, myśli i silne emocje, nawracające sny na temat wydarzenia w postaci koszmarów sennych, działanie w taki sposób, jaki wydarzenie powodujące traumę powtarzało się (flashbacki, omamy, złudzenia), silny niepokój przy narażeniu na sygnały, które przypominają traumatyczne wydarzenie, psychologiczna reakcja na takie sygnały w postaci bezsilności, zamrożeniu, bezruchu lub przeciwnie – nasilonej aktywności, unikanie bodźców związanych z traumatycznym wydarzeniem: unikanie uczuć, myśli i rozmów o wydarzeniu, unikanie czynności, osób i miejsc, które kojarzą się z traumą, ograniczony zakres odczuwanych emocji, zmniejszenie zainteresowania aktywnościami, poczucie wyobcowania, brak oczekiwań dotyczących życia zawodowego, prywatnego, społecznego, nasilone pobudzenie: problemy z zasypianiem i przesypianiem całej nocy, zaburzenia pamięci i koncentracji wybuchy gniewu, drażliwość, nerwowość, nadmierna czujność, nieadekwatna reakcja na nagłe wydarzenie. W rozpoznaniu PTSD istotna jest także długość utrzymywania się objawów i musi wynosić ponad 1 miesiąc oraz powodować zaburzenie funkcjonowania w życiu prywatnym, zawodowym lub społecznym. Czy mam PTSD? Rozwiąż test W rozpoznaniu PTSD bardzo przydatny okazuje się pewien krótki test, który został opracowany w 1994 roku przez specjalistów z National Center for PTSD. Test obejmuje 17 pytań, które dotyczą uczuć i zachowań w ciągu ostatnich 4 tygodni. Na każde pytanie odpowiadamy w skali 5-stopniowej, gdzie 1 pkt oznacza „wcale”, 2 pkt – czasami, 3 pkt – umiarkowanie, 4 pkt – często, 5 pkt – bardzo często. Na koniec zliczamy punkty i uzyskana liczba punktów informuje nas o : braku lub nielicznych objawach PTSD – 17-29 pkt umiarkowanych objawach PTSD – 30-44 pkt licznych objawach PTSD – 45-85 pkt Pilnej konsultacji z psychiatrą wymagają osoby, które uzyskały wynik 30 pkt i więcej. A oto pytania testowe: Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś powtarzające się, niepokojące wspomnienia, myśli lub obrazy stresującego doświadczenia z przeszłości? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś powtarzające się, niepokojące sny o stresującym przeżyciu z przeszłości? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca zachowywałeś się lub czułeś, jakby stresujące doświadczenie działo się znowu (jakbyś to przeżywał na nowo)? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się bardzo zaniepokojony, kiedy coś przypomniało Ci o stresującym wydarzeniu z przeszłości? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś fizyczne reakcje (np. kołatanie serca, kłopoty z oddychaniem, lub pocenie się), gdy coś przypomniało Ci o stresującym wydarzeniu? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca unikałeś myślenia o stresującym doświadczeniu z przeszłości lub mówienia o nim albo unikałeś uczuć z nim związanych? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca unikałeś czynności lub sytuacji, ponieważ przypominają Ci o stresującym doświadczeniu z przeszłości? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś problem z przypomnieniem sobie ważnych szczegółów stresującego wydarzenia? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca traciłeś zainteresowanie rzeczami, które kiedyś sprawiały Ci radość? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się zdystansowany lub odcięty od innych ludzi? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się emocjonalnie odrętwiały lub nie byłeś w stanie okazywać ciepłych emocji bliskim? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś, że twoja przyszłość zostanie w jakiś sposób skrócona/ucięta? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś kłopoty z zaśnięciem lub spaniem? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się zirytowany lub miałeś wybuchy gniewu? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś trudności ze skoncentrowaniem się? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca byłeś bardzo czujny jakby coś się miało stać? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się nerwowy albo łatwo Cię było wystraszyć? Kto jest szczególnie narażony na PTSD? Jakie są czynniki ryzyka i przyczyny? Im bardziej ekstremalne jest traumatyczne wydarzenie i im dłużej trwa, tym ryzyko PTSD jest większe. Znaczenie ma również brak możliwości przygotowania się na stresujące wydarzenie, aby przygotować mechanizmy adaptacyjne. Ryzyko PTSD zwiększają także wcześniejsze traumatyczne wydarzenia, szczególnie te ze wczesnego dzieciństwa, a także przypadki PTSD w rodzinie, uzależnienie od narkotyków lub alkoholu, zaburzenia depresyjne, lękowe i inne zaburzenia psychiczne (także zaburzenia osobowości). Częściej obserwuje się ponadto PTSD u osób z chorobą afektywną i dystymią. Istnieje zwiększone ryzyko rozwoju PTSD u osób, które były świadkiem czyjejś śmierci, doświadczyły silnego uczucia strachu, pochodzą z rodziny dysfunkcyjnej, doświadczały przemocy domowej, nie posiadają wsparcia społecznego, pochodzą z ubogiej rodziny. Leczenie PTSD Leczenie PTSD to proces i niestety nie ma jednej techniki, która spowodowałaby nagłe wyleczenie zaburzenia. Trauma powoduje, że pacjent odczuwa bezsilność, dlatego początkowo terapeuci skupiają się przede wszystkim nad przywróceniem poczucia sprawczości i przejęciem kontroli nad własnym życiem. Jest to osiągane w ramach pracy w relacji wewnętrznej, jak i przez działania zewnętrzne (np. pomaganie innym). Pacjentom poleca się także korzystnie z technik relaksacyjnych w sytuacjach, gdy dochodzi do nagłego nasilenia emocji. Wskazany jest również wysiłek fizyczny, ponieważ pozwala on na skupienie uwagi na danej czynności i nasila wydzielanie endorfin oraz obniżane jest ogólne napięcie w ciele i umyśle. A jak konkretnie wygląda leczenie PTSD? Stosuje się metody fizyczne, psychoterapeutyczne i farmakologiczne. Według badań najskuteczniejsza jest terapia poznawczo-behawioralna, metoda EMDR, stosowanie środków przeciwdepresyjnych oraz wspomaganie leczenia terapią fizyczną. Metody psychoterapeutyczne leczenia PTSD Psychoterapia w leczeniu PTSD - rodzaje Leczenie terapeutyczne PTSD odbywa się poprzez: terapię poznawczo-behawioralną (kognitywno-behawioralną), psychoterapię dynamiczną, terapię ekspozycyjną, terapię EMDR, desensytyzację, redukowanie intensywności reakcji lękowych, które nasilają objawy PTSD, redukowanie lęku podczas przywoływania doświadczeń traumatycznych, terapię przedłużonej ekspozycji, terapię grupową. Psychoterapia nakierowana na poprawę radzenia sobie z lękiem u osób z PTSD obejmuje treningi oswajania stresu, treningi relaksacji, treningi pozytywnego myślenia, treningi asertywności, psychoedukację, wzmacnianie autonomii, metody blokowania myśli, przywracanie zaufania. Metody farmakologiczne leczenia PTSD Leki stosowane w leczeniu PTSD W przypadku przewlekłej lub ostrej postaci PTSD stosuje się wraz z psychoterapią farmakoterapię. Wykorzystuje się wówczas takie leki, jak: leki przeciwdepresyjne SSRI, leki przeciwdepresyjne SNRI, tianeptynę, wenlafaksynę, leki anksjolityczne, leki TLPD, leki normotymiczne, leki nootropowe, leki przeciwlękowe (np. benzodiazepiny), β-blokery, leki nasenne (np. zolpidem). Metody fizyczne leczenia PTSD Metody fizyczne leczenia PTSD Poza metodami farmakologicznymi i psychoterapeutycznymi, wskazana jest także terapia fizyczna jako uzupełnienie leczenia. Szczególnie polecana jest: terapia czaszkowo-krzyżowa, masaże, refleksologia, medytacje, fizjoterapia, terapia tai chi, akupunktura. Powyższe techniki pozwalają zapanować nad stresem, zmniejszyć napięcie mięśniowe i uczucie napięcia umysłowego (zlikwidować poczucie ciągłej gotowości). Czy psychoterapia poznawczo-behawioralna jest najlepsza w leczeniu PTSD? Według wielu opinii ekspertów psychoterapia poznawczo-behawioralna wydaje się być najlepszym rozwiązaniem, ponieważ PTSD jest wynikiem niedostatecznych mechanizmów adaptacyjnych. Terapia poznawczo-behawioralna z kolei poprawia radzenie sobie z trudnymi objawami oraz dzięki niej pacjent poznaje mechanizmy, które do nich prowadzą – a to bardzo dobry początek leczenia. Z drugiej jednak strony niektórzy wskazują na podejście psychodynamiczne oraz skupienie się na wymodelowaniu narzędzi, dzięki którym objawy nie wrócą, a ewentualne wydarzenia traumatyczne w przyszłości nie spowodują PTSD. Większość terapeutów specjalizujących się w psychodynamice, łączy przy tym kilka nurtów psychoterapii, także terapię poznawczo-behawioralną – warto więc zapytać o to wybranego psychoterapeutę. Z pewnością złożony zespół stresu pourazowego (C-PTSD) u osób wysoko wrażliwych wymaga zastosowania długoterminowej terapii psychodynamicznej. Należy także pamiętać, że podczas psychoterapii mogą pojawić się kolejne obszary, które będą wymagały pracy, a które mogą być także przyczyną rozwoju PTSD, trudności ze stawianiem granic czy problemy z poczuciem samooceny, własnej sprawczości i wartości – wówczas również terapia psychodynamiczna wydaje się być najrozsądniejszą opcją. Jak sobie pomóc, jeśli zdiagnozowano u mnie PTSD? PTSD jest zaburzeniem znacznie utrudniającym funkcjonowanie, jednak możemy nieco zmniejszyć ryzyko nasilenia objawów. Przede wszystkim dawkujmy kontakty z innymi zależnie od przestrzeni, jaką posiadamy. Unikajmy przebodźcowania, ale z drugiej strony nie powinno się odchodzić w stronę wyobcowania i izolacji, ponieważ te nasilają objawy PTSD i zwiększają ryzyko wystąpienia innych zaburzeń. Ważne jest utrzymywanie relacji z osobą, która będzie nas słuchać i nie oceniać, ani też szukać od razu rozwiązań. Powinna to być bliska osoba lub psychoterapeuta. Warto, aby poszerzać swoje pole odczuwania za pomocą ćwiczeń fizycznych, automasażu oraz technik relaksacyjnych. Dobre efekty przynosi tonowanie wokalne. Z drugiej strony, jeśli objawy się nasilają, poleca się sięgać po techniki przynoszące ulgę w konkretnych symptomach – np. głębokie oddychanie przy problemach z oddechem, fizjoterapię podczas bólu kręgosłupa, medytację i jogę podczas nadmiernego pobudzenia. Unikajmy alkoholu i sięgania po substancje psychoaktywne – te dają tylko krótkotrwałą ulgę i docelowo nasilają objawy i dodatkowo powodują rozwój wielu innych zaburzeń. O wiele lepiej jest umówić się na wizytę do psychoterapeuty. Pamiętajmy także o zdrowiu fizycznym i dbaniu o podstawowe potrzeby, takie jak zdrowa dieta (ograniczaj cukry, żywność smażoną i wysoko przetworzoną), wysypianie się, kontakt z bliskimi. Jak rozmawiać z osobą, która ma PTSD? Osoba z PTSD bardzo często czuje się samotna, bezsilna, ma obniżoną samoocenę i czuje się wręcz bezwartościowa. Nie powinniśmy zatem pozostawać obojętni, ale z drugiej strony nie pocieszajmy. Nie powinno się np. szukać argumentów, że przeżyliśmy coś podobnego i nic takiego się nie stało – to minie. Pamiętajmy, że dla takiej osoby obecny świat legł w gruzach, dlatego nie powinno się tego bagatelizować. Ponadto jeśli bliski nie chce rozmawiać o traumie, uszanujmy to, ale jeśli będzie chciał o tym wydarzeniu opowiadać, wysłuchajmy go. Najważniejsze jest słuchanie, wspieranie, okazywanie zrozumienia i ciepła. Istotne jest też oferowanie pomocy, oferowanie wspólnego czasu (np. wspólne wyjście na zakupy). Można także polecić bliskiemu wspólne oglądanie filmów, w których poruszany jest temat traumy, aby ten mógł nieco lepiej zrozumieć swoje emocje. Do takich filmów należą np.: Róża, Manchester by the sea, W ułamku sekundy. Można także polecić książki, takie jak „Nie zaczęło się od Ciebie” Marka Wolynna, czy „Miłość z kamienia. Życie z korespondentem wojennym” Grażyny Jagielskiej. To wszystko może sprawić, że przyczynimy się do lepszych efektów i szybszego wyleczenia PTSD u bliskiej nam osoby. Jak długo trwa terapia PTSD? Czas trwania terapii PTSD zależy od wielu czynników, w tym od ogólnego stanu zdrowia osoby, siły objawów i ich ilości oraz wybranych technik terapeutycznych. Z reguły jednak ostra postać PTSD jest leczona powyżej 3 miesięcy, a przewlekła postać – powyżej 6 miesięcy. Czas trwania farmakoterapii jest nieco dłuższy – w przypadku ostrej postaci zespołu stresu pourazowego należy przyjmować leki od 6 do 12 miesięcy, natomiast w przebiegu przewlekłego PTSD z reguły przyjmuje się leki 1-2 lata. Czy PTSD można całkowicie wyleczyć? PTSD jak najbardziej jest uleczalne – jest możliwe całkowite wyleczenie, czyli ustąpienie objawów, zachowań i myśli związanych z przeżytą traumą. Leczenie stresu pourazowego ma przede wszystkim umożliwić pacjentowi powrót do normalnego funkcjonowania zawodowego, społecznego i prywatnego. Zarówno psychoterapia, jak i farmakoterapia są niezwykle istotne w tym procesie – nie tylko zmniejszają objawy, ale i zapobiegają ich powstawaniu i nawrotom PTSD w przyszłości w wyniku doświadczenia ewentualnego traumatycznego wydarzenia. Choroby współistniejące z zespołem stresu pourazowego Całkowite wyleczenie PTSD jest możliwe, jednak często w przebiegu tego zaburzenia dochodzi do rozwoju innych dolegliwości i zaburzeń psychicznych. Zdarza się, że choroby te rozwijały się jeszcze przed doświadczeniem traumatycznego wydarzenia – wówczas stanową jeden z czynników ryzyka rozwoju PTSD. Wiele jednak chorób rozwija się dopiero jako następstwo PTSD i objawów, jakie daje to zaburzenie. Przykładem jest sięganie po substancje psychoaktywne i uzależnienie od nich. Osoba z PTSD zaczyna używać takich środków, aby łatwiej uporać się z objawami stresu pourazowego, takimi jak problemy ze snem, nadmierny lęk, obniżony nastrój. Ale to nie jedyna możliwa konsekwencja nieleczonego PTSD. Często występują także takie zaburzenia, jak: depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia snu, dystymia. Dodatkowo chory może odczuwać szereg objawów psychosomatycznych, które mogą świadczyć o rozwijających się chorobach np. układu pokarmowego czy oddechowego. Występowanie chorób współistniejących, szczególnie o podłożu psychicznym, negatywnie wpływa na stan zdrowia i zwiększa nasilenie objawów zespołu stresu pourazowego. Tym samym proces leczenia jest znacznie utrudniony i nie zawsze możliwe będzie całkowite pozbycie się uprzykrzających objawów. Bibliografia Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2002, tom 2, nr 1: Psychiatryczna diagnoza zespołów pourazowych — klinika, orzecznictwo; Janusz Heitzman Zakład Patologii Społecznej Katedry Psychiatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Parnowska D., Szymanik P.; Zespół stresu pourazowego w praktyce lekarza POZ, Medical Tribune, 2019(06). Walczewska J., Słowik P. Czy czas zawsze leczy rany?: objawy, konsekwencje i odległe następstwa zespołu stresu pourazowego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne, 2014; 141(4) s. 911-924. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, ICD-10. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius. Cebella A., Łucka I. Zespół stresu pourazowego – rozumienie i leczenie. Psychiatria, 2007; 4(3) s. 128-137. Psychiatria 2007, tom 4, nr 3: Zespół stresu pourazowego — rozumienie i leczenie; Aleksandra Cebella, Izabela Łucka Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku; 2007. Briere, J. i Scott, C. (2010). Podstawy terapii traumy. Diagnoza i metody terapeutyczne. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia PTP.
Test Psychologiczny DASS 21 na depresję. Test na depresję, który można wykonać bez problemu na własną rękę i który znajdziecie w Internecie to bezpłatny test psychologiczny DASS-21. Test na depresję DASS-21 pozwala na zmierzenie poziomu nasilenia stresu, lęku czy depresji.
Zespół stresu pourazowego (PTSD – posttraumatic stress disorder) jest zaburzeniem psychicznym, które pojawia się w reakcji na bardzo silne przeżycie, czyli traumę. Najczęściej są to sytuacje, w których zagrożone jest życie lub zdrowie. Mowa o działaniach wojennych, katastrofach, wypadkach, aktach terroryzmu, klęskach żywiołowych, przemocy seksualnej lub fizycznej ( torturowaniu, przetrzymywaniu, znęcaniu się, byciu świadkiem zabójstwa). Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi reakcja na to wydarzenie musi obejmować silny strach, przerażenie lub się:ostry zespół stresu pourazowego – objawy utrzymują się do 3 miesięcy,przewlekły zespół stresu pourazowego – objawy utrzymują się powyżej 3 miesięcy,opóźniony zespół stresu pourazowego – objawy pojawiają się dopiero po 6 miesiącach od pamiętać, że zespół stresu pourazowego nie rozwija się u każdej osoby, która doświadczyła traumy. Szacuje się, że cierpi na niego od 3 do 6% populacji. Za czynniki, które predysponują do wystąpienia tego zaburzenia, uważa się:płeć kobiecą,doświadczenie traumy w przeszłości (zwłaszcza w wieku dziecięcym),brak lub niewystarczające wsparcie ze strony otoczenia,bycie narażonym na długotrwały stres (niezwiązany z wydarzeniem),obecność innych zaburzeń psychicznych,występowanie zaburzeń psychicznych u członków najbliższej rodziny,nagromadzenie trudnych doświadczeń życiowych przed wystąpieniem są objawy zespołu stresu pourazowego?Możliwe objawy zespołu stresu pourazowego to:uporczywe przypominanie sobie traumatycznego wydarzenia,przeżywanie traumy na nowo,koszmary senne związane z traumatycznym wydarzeniem,apatia,uczucie odrętwienia,unikanie sytuacji zwiększających ryzyko przypomnienia sobie traumatycznego wydarzenia,izolowanie się od innych osób,bezsenność,pozostawanie w stanie nadmiernej czujności,wybuchy agresjinapady panikilęk,niezdolność do przeżywania przyjemności,depresja,myśli samobójcze,zobojętnienie emocjonalne,bierność,silny niepokój,zaburzenia koncentracji,poczucie winyBardzo często objawy zespołu stresu pourazowego pojawiają się po kilku tygodniach od wystąpienia traumatycznego stresu pourazowego – jak długo trwa?Nie można jednoznacznie stwierdzić, jak długo trwa zespół stresu pourazowego. U każdej osoby zaburzenie to ma inny przebieg i obraz kliniczny. Składa się na to szereg czynników ( otrzymane wsparcie, rodzaj i czas trwania traumy). Najczęściej zespół stresu pourazowego można wyleczyć w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Zdarza się jednak, że zaburzenie to trwa przez wiele lat. Jego skutkiem są wówczas zmiany w leczy się zespół stresu pourazowego?Leczenie zespołu stresu pourazowego powinno być przeprowadzone przez doświadczonego specjalistę. Jego celem jest poprawa samopoczucia, przywrócenie prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie, a także zmniejszenie ryzyka przekształcenia się zaburzenia w trwałe zmiany. Dostępne metody to psychoterapia i w zespole stresu pourazowego może opierać się na metodzie:poznawczo-behawioralnej,przedłużonej ekspozycji, ważne jest nauczenie technik relaksacyjnych i technik opanowywania lęku. Dzięki nim pacjent nabywa umiejętności kierowania przeżywanym lękiem. Uczy się także konfrontacji ze źródłem swoich zaburzeń oraz funkcjonowania w społeczeństwie. Tym samym poprawia się jego zdrowie psychiczneZespół stresu pourazowego – jak pomóc?Zastanawiasz się, jak pomóc osobie z zespołem stresu pourazowego? Przede wszystkim powinieneś zapewnić ją o swoim wsparciu i zrozumieniu dla tego, co przeżywa. Porozmawiaj z nią o podjęciu odpowiedniej terapii – w tym rodzaju zaburzeń pomoc specjalisty jest niezbędna. Pamiętaj, aby wykazać się przy tym empatią, delikatnością i cierpliwością.rvpnYc.
zespół stresu pourazowego test
